به گزارش خبرنگار اقتصادی خبر ساز، بدون شک «تحریم» بزرگترین چالش صنعت نفت ایران در 10 سال گذشته بوده که فرصت‌های زیادی را برای توسعه کشور از بین برده است.
به طور کلی دو راهبرد برای در هم شکستن تحریم نفتی در فضای سیاسی کشور تعریف شده است:
با شکست راهبرد نخست در 8 سال دولت یازدهم و دوازدهم، حال دولت سیزدهم، راهبرد «بی‌اثر کردن تحریم» را در پیش گرفته است. البته مذاکره و توافق با آمریکا به عنوان یک اقدام تاکتیکی برای رفع تحریم و «کسب انتفاع اقتصادی ایران» می‌تواند امری مطلوب باشد به شرطی که ذیل راهبرد بی‌اثرسازی تحریم‌ها و در کمک به آن تعریف شود.
*چهار اقدام راهبردی وزارت نفت برای بی‌اثر کردن تحریم‌ها
وزارت نفت دولت سیزدهم در طول یک سال گذشته، 4 اقدام کلیدی برای اجرای راهبرد بی‌اثر سازی تحریم‌ها در دستور کار قرار داده است که نشان از انتخاب راهبرد صحیح برای در هم شکستن تحریم‌ها است. این چهار اقدام عبارت‌اند از:
در گزارش اول از پرونده «راهبرد» با عنوان « صادرات نفت ایران بدون برجام به بیش از یک میلیون بشکه جهش یافت» به بررسی اقدام اول وزارت نفت در بازارسازی نفت پرداخته شد. در این گزارش به دومین اقدام وزارت نفت در رهایی از خام‌فروشی می‌پردازیم.
*چرا صادرات فرآورده‌های نفتی تحریم‌پذیر نیست؟
بررسی تجربه دو دوره تحریم نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری صادرات نفت ایران از تحریم‌های آمریکا بسیار بالاست. در این بین دو راهکار برای کاهش این آسیب‌پذیری مطرح می‌شود: 1- ایمن‌سازی جریان فروش نفت با بازارسازی که در گزارش اول از پرونده «راهبرد» به آن پرداخته شد، و 2- حرکت از خام‌فروشی نفت به سمت احداث پتروپالایشگاه‌ها جهت تولید و صادرات فرآورده نفتی.
تفاوت ساختاری بازار و تجارت نفت و فرآورده‌های نفتی باعث شده است که تحریم‌های آمریکا با وجود کارآیی در فروش نفت ایران، نتواند آسیبی به جریان صادرات فرآورده‌های نفتی ایران وارد کند.
تعدد بازیگران بازار فرآورده‌های نفتی، تنوع در شیوه‌های فروش از طریق دریا و خشکی، بازار صادراتی نزدیک به ایران و حجم کوچک محموله‌ها موجب شده است که فروش فرآورده‌های نفتی در یک شبکه مویرگی برای آمریکا غیرقابل رهگیری و شناسایی باشد.
اما در بازار نفت شرایط به گونه‌ی دیگری است و فقط حدود 40 پالایشگاه در دنیا وجود دارد که می‌تواند نفت ایران را در پالایشگاه‌های خود تزریق کنند که این 40 پالایشگاه نیز در کشور‌های معدودی مانند هند، چین، کره و چند کشور دیگر واقع شده‌اند.
این موضوع باعث شده است که برخلاف صادرات فرآورده، صادرات نفت به راحتی تحریم‌پذیر باشد. در نتیجه با احداث پتروپالایشگاه‌ها و تبدیل نفت به فرآورده نفتی می‌توان محصولات تولیدی را با قیمت بالاتری در شرایط تحریم صادر کرد.
*صادرات بیش از 1 میلیارد بنزین فقط در یک روز
پتانسیل صادرات فرآورده‌های نفتی همچون بنزین، گازوئیل، سوخت جت، گازمایع و غیره در شرایط تحریم به قدری بالاست که در دولت دوازدهم در تاریخ 30 مهرماه 99، فقط در یک روز با فروش 28 میلیون بشکه بنزین بیش از 1.2 میلیارد دلار درآمدزایی رقم خورد.
تصویر 1
بیژن زنگنه وزیر سابق نفت در این باره می‌گوید: دشمنان می‌خواستند صادرات نفت ما را به صفر برسانند، اما با فداکاری همکارانمان، بالاترین رکوردهای صادرات فرآورده‌های نفتی را، در دوران تحریم ثبت کردیم و داغ این را که صادرات نفت به صفر برسد بر جگرشان گذاشتیم.
تصویر 2
با دقت در جملات وزیر سابق نفت می‌توان قدرت مانور کشور در صادرات نفت و فرآورده را در شرایط تحریم سنجید، جایی که با وجود رکوردشکنی در صادرات فرآورده‌های نفتی، تنها به صفر نرسیدن صادرات نفت هم دستاورد محسوب می‌شود.
*11 طرح پتروپالایشی روی میز وزارت نفت دولت سیزدهم
با وجود تحریم‌ناپذیری صادرات فرآورده‌های نفتی اما دولت قبل اعتقادی به ساخت پالایشگاه و پتروپالایشگاه نداشت و حتی وزیر سابق نفت در اظهاراتی عنوان کرد که اگر پالایشگاه بسازیم کشور را به کثافت می‌کشیم.
در واقع راهبرد دولت قبل برای توسعه ایران از مسیر خام‌فروشی نفت و توسعه کشور با درآمدهای نفتی تعریف می‌شد و با وجود بهره‌مندی از مزایای صادرات فرآورده نفتی، در حوزه راهبرد هیچ اعتقادی به بی‌اثر کردن تحریم‌ها با پالایشگاه‌سازی نداشت.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، راهبرد وزارت نفت بر بی‌اثر کردن تحریم با رهایی از خام‌فروشی و احداث پتروپالایشگاه‌ها متمرکز شد. در حال حاضر احداث 11 طرح پتروپالایشی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است که خبر ساز در گزارشی با عنوان « 11 نکته درباره 11 طرح پتروپالایشگاهی » به آن پرداخته است.
ماه گذشته نیز تفاهم‌نامه‌های مشارکت و تأمین مالی ساخت پالایشگاه «مروارید مکران» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین و فوق سنگین در جاسک و پتروپالایشگاه «شهید قاسم سلیمانی» با ظرفیت پالایش روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت خام سنگین در بندرعباس امروز با حضور رئیس جمهور و وزیر نفت بین سهامداران این طرح‌ها امضا شد که مشخصات آن در جدول 1 و 2 آورده شده است.
جدول 1
جدول 2
جواد اوجی وزیر نفت با اشاره به تعریف طرح‌های پتروپالایشی شهید سلیمانی و پالایشی مروارید مکران در استان هرمزگان گفت: در سال‌های آینده این استان به قطب پالایشی کشور تبدیل می‌شود، طی یک سالی که از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد حدود ۲۴ تا ۲۵ میلیارد دلار پروژه جدید در این استان تعریف و آغاز شده است.
در مجموع راهبرد بی‌اثر کردن تحریم ذیل سیاست رهایی از خام‌فروشی با احداث پتروپالایشگاه‌ها این ظرفیت را دارد که معادل درآمدهای صادرات نفت خام، برای کشور ارزآوری داشته باشد.
انتهای پیام/
